Manifesto – Zones Sensibles

Français

Zones sensibles est une nouvelle maison d’édition belge, basée à Bruxelles et spécialisée dans les sciences de l’homme (et fruit de 15 ans d’expérience dans le domaine éditorial). « Sciences de l’homme » désigne ici un vaste domaine se rapportant à l’humain dans ses divers modes d’existence (sociale, artistique, politique, culturelle vs naturelle, etc.), domaine qui peut concerner tout autant l’anthropologie que le roman graphique, les études culturelles que l’histoire de la médecine, les mondes sonores que les atlas gégraphiques, les constructions urbaines comme les environnements non humains.
Les ouvrages de sciences humaines ont le plus souvent tendance à ne circuler qu’à l’intérieur d’un lectorat directement concerné par telle ou telle discipline. Beaucoup d’éditeurs se contentent d’ailleurs d’une situation où chacun essaie de monopoliser le temps (de lecture) de cerveau disponible en multipliant les publications destinées à tel ou tel (sous-)public (ainsi les sciences de l’homme ont-elles bien du mal à s’ouvrir aux autres). Dans le pseudo-combat entre les « gros » et les « petits » éditeurs, si les premiers ont négligé, depuis une vingtaine d’années, de nombreux sujets relatifs au monde contemporain et/ou les traductions d’ouvrages essentiels, l’important travail accompli sur ce point par les seconds se perd parfois en chemin. Soit parce que ces « petits » éditeurs se donnent une ligne politique dont le combat (et parfois le manque de recul) favorise l’entre-soi de la pensée ; soit parce que l’image même du « petit », pour les lecteurs comme pour les intercesseurs (journalistes, libraires) se doit d’être celle d’un combattant quotidien, militant des causes oubliées par les « puissants » dont il se différencie intellectuellement à défaut de pouvoir obtenir un capital (économique et symbolique) égal.
Libre à chacun de défendre quelque idée que ce soit ; mais il n’y a pas plus de petits que de gros éditeurs (il n’y a que des livres, bons ou mauvais), de même que l’image de l’éditeur publiant peu (mais bien) n’a pas vocation à être celle de l’activiste « passionné » et désargenté luttant contre les monopoles des plus grands (une image qui confine à la commisération).
Les zones sensibles sont justement ces lieux autres, des hétérotopies où s’entrecroisent les disciplines et les sujets récalcitrants, les autochtones et les allochtones, des lieux de décloisonnements et de rapprochements, des zones grises car le monde n’est ni noir, ni blanc ; des zones bariolées (à l’image du zinneke) qui contrastent avec l’homogénéité des milieux de ceux qui « pensent » ou qui « gouvernent » (il n’est pire ghettos que ceux-là) ; des zones sensibles qui sont celles de la société – ni de droite, ni de gauche (mais en faveur du livre-échange), minoritaires et indisciplinées.
Avec un rythme de parution raisonnable (car élargir le lectorat demande du temps) et soutenu par un comité de parrainage scientifique international, zones sensibles offrira des ouvrages aux sujets éclectiques, venant de plumes différentes (universitaires confirmés comme jeunes auteurs) et le plus souvent traduits – les points de vue de l’autre importent autant, sinon plus, que ceux venant de l’intérieur.
Si la ligne éditoriale se veut exigeante sans être élitiste, il en sera de même pour l’objet qu’est le livre. En l’état actuel, le monde numérique ne constitue pas une panacée, compte tenu notamment des guerres industrielles en cours (formats ouverts vsfermés, guerre des plateformes de vente, etc.) et de la jeunesse du pseudo-« livre numérique ». En revanche, donner à lire gratuitement sur Internet ne peut qu’aider à la circulation des savoirs, et de larges extraits des livres sont consultables et téléchargeables. La seule valeur ajoutée d’un livre par rapport à son contenu dématérialisable, c’est l’objet qui, lui, est durable, pratique, fonctionne partout et tout le temps, ne gaspille pas d’énergie, etc. Un effort conséquent sera consacré à la fabrication des ouvrages, pour donner au lecteur un objet pratique, facile à ouvrir, incassable, à la longue durée de vie et parfaitement imprimé (le premier tirage de chaque livre, collector, utilise un brochage singulier permettant un confort maximal de lecture, pour un prix identique). Fruit d’un collectif (de l’auteur aux libraires en passant par les typographe, traducteur, imprimeur, etc.), le livre a encore de beaux jours devant lui, pour autant que sa réalisation soit soignée et sa parole nécessaire. Pactum serva.

Scientific patronage
Jacques Dalarun (CNRS, FR)
Wim Decock (KuL, uLiège, BE)
Philippe Descola (Collège de France, FR)
Jean-Claude Lebensztejn (Sorbonne, FR)
Jacques LeGoff (EHESS, FR) †
Bruno Latour (Sciences Po, FR)
Christophe Mileschi (université de Nanterre, FR)
Sylvain Piron (EHESS, FR)
Lucienne Strivay (Liège University, BE)
Alexandre Vanautgaerden (Käte Hamburger Kolleg, université de Bonn)

nederlands

Zones sensibles is een nieuwe Belgische uitgeverij die in Brussel gevestigd is en zich in de menswetenschappen specialiseert – en die de bekroning is van 15 jaar ervaring in de uitgeverswereld. De term ‘menswetenschappen’ verwijst hier naar een ruim domein waarin we oog hebben voor de diverse manieren waarop de mens het leven vorm geeft (sociaal, artistiek, politiek, cultuur versus natuur, enz.). Een domein ook waarin de meest uiteenlopende onderwerpen aan bod kunnen komen: antropologie, tekenverhalen, cultuurstudies, de geschiedenis van de geneeskunde, de wereld van geluid en muziek, atlassen, stedenbouw en zelfs niet-menselijke leefwerelden.
Publicaties binnen het domein menswetenschappen bereiken gewoonlijk maar een beperkt lezerspubliek dat direct bij het onderwerp in kwestie betrokken is. Heel wat uitgevers stellen zich daarom tevreden met een situatie waarin iedereen de beschikbare (lees)tijd probeert te monopoliseren door zoveel mogelijk publicaties voor één bepaalde (deel)groep uit te brengen – dat verklaart deels waarom de menswetenschappen het moeilijk hebben om zich voor de anderen open te stellen.
De ‘grote’ en ‘kleine’ uitgevers die op dat domein aan de slag zijn, voeren in feite een pseudogevecht. De eerste groep heeft al sinds een jaar of twintig een heel reeks van onderwerpen die over de hedendaagse wereld handelen, links laten liggen en/of de vertaling van standaardwerken verwaarloosd. Anderzijds haalt het belangrijke werk dat de tweede groep op dat vlak levert, vaak nooit het eindpunt. Ofwel omdat die ‘kleine’ uitgevers een politieke lijn volgen die alleen bij geloofsgenoten gehoor vindt en waar ze onvoldoende afstand van kunnen nemen. Ofwel omdat lezers en tussenpersonen – journalisten, boekhandelaars – de ‘kleine’ uitgever als een onverdroten militant zien die elke dag wel weer voor een vergeten zaak strijdt en die, omdat hij niet over een even groot (economisch en symbolisch) kapitaal kan beschikken, intellectueel wel van de ‘machthebbers’ moet verschillen.
Iedereen is vrij om de idee‘n te verdedigen die hij wil, maar eigenlijk zijn er geen kleine of grote uitgevers (er zijn alleen maar boeken, goede en slechte). Bovendien beantwoordt de uitgever die weinig (maar wel kwaliteit) publiceert, niet noodzakelijk aan het enigszins meewarige beeld van een ‘gedreven’ en onbemiddelde militant die tegen het monopolie van de groten strijdt.
De ‘zones sensibles’ (letterlijk: gevoelige zones) zijn precies die andere, ongewone plekken waar niet alledaagse disciplines en onderwerpen, autochtonen en allochtonen elkaar ontmoeten. Plekken waar scheidingsmuren gesloopt en nieuwe banden aangeknoopt worden. Grijze plekken ook omdat de wereld wit noch zwart is. Bonte plekken (naar het voorbeeld van het ‘zinneke’) die contrasteren met het homogene milieu van wie ‘denkt’ of ‘regeert’ (geen erger getto dan dat). Het gaat om de gevoelige zones van de samenleving, ongedisciplineerd en in de minderheid, maar vrij van het keurslijf dat de keuze tussen links en rechts opdringt.
Met een overwogen verschijningsritme – een lezerspubliek zoeken vergt tijd – en onder begeleiding van een internationaal wetenschappelijk adviescomitŽ zal Zones sensibles werken over niet altijd voor de hand liggende onderwerpen publiceren, vaak vertalingen. Van auteurs ook met uiteenlopende achtergronden (zowel befaamde academici als jonge auteurs) – de standpunten van de andere zijn even belangrijk, en zelfs belangrijker, dan die van de eigen groep.
De redactionele lijn is dus veeleisend zonder elitair te zijn. Dat geldt ook voor de vormgeving van het boek als object. In de huidige situatie is de digitale wereld geen echt alternatief voor het boek, meer bepaald wegens de commerci‘le strijd die nog uitgevochten wordt (open of gesloten formaat, verkoopplatforms, enz.) en wegens de kinderziekten van het digitale ‘pseudoboek’.Gratis lectuur op het internet aanbieden, kan uiteraard de verspreiding van kennis in de hand werken en betekent indirect ook een steun voor de boekhandels, de enige plekken waar boeken ook echt van eigenaar veranderen. De enige echte toegevoegde waarde van een boek ten opzichte van zijn inhoud, die geen materi‘le vorm hoeft aan te nemen, is echter zijn rol alsobject. Een duurzame en praktische rol, die het boek overal en altijd kan vervullen, die geen energie verspilt, enz. Daarom besteden we veel aandacht aan de productie van onze boeken, om de lezer een handig object in handen te geven, dat gemakkelijk openvalt, waarvan de rug niet breekt, dat een lange levensduur heeft en dat perfect gedrukt is – voor de eerste oplage van elk boek, collector, passen we een weinig gebruikte bindtechniek toe die een maximaal leescomfort garandeert, zonder meerprijs.
Het boek als de vrucht van het werk van een hele groep (van de auteur over de zetter, de vertaler, de drukker tot de boekhandelaar) heeft nog een mooie toekomst voor zich, op voorwaarde dat de productie ervan tot in de puntjes verzorgd is en zijn inhoud noodzaak is.Pactum serva.

english

Zones sensibles is a new publishing house based in Brussels, Belgium-as the result of a 15 years experience in book publishing. Specializing in the social sciences and humanities, it seeks to deal with specifically human concerns and ways of being (social, artistic, political, cultural vs. natural, etc.). This undisciplined field applies to a variety of areas, including anthropology, graphic novels, cultural studies, the history of medicine, sound worlds, or geographical atlases… Supported by an international committee of scientific advisors, zones sensibles will publish texts on a wide range of subjects by different authors, in which translations will be given a significant role. If the editorial policy is demanding (without being elitist), the same goes for the book design, which will be particularly taken care of. ‘Zones sensibles’ (meaning both ‘hot spots’ and ‘sensitive areas’) are alternative places where refractory disciplines and subjects intersect; places for decompartmentalization and new connexions; grey zones, as the world is neither black nor white; thoughts going beyond established divides in a universe being too intricate. So let’s explore these distributed zones of sensibility…